Muziek aan Tafel – een tweejarig project krijgt een vervolg

Een opvallend citaat: “In de praktijk blijkt dat de optredens van Muziek aan Tafel door alle mensen die ze bijwonen als heel bijzonder worden ervaren. Ook mensen die klassieke muziek niet perse altijd hebben gewaardeerd, lijken te genieten van de optredens en maken contact met de muzikanten, aanwezige familieleden en medewerkers door mee te zingen, te bewegen en vaak met de muziek mee te willen. Onze ervaringen zijn erg positief. Vooral ook omdat de visie en insteek van de cellisten van Muziek aan Tafel aansluit bij die van ons: op welke wijze sluiten we aan bij de behoefte van de cliënt en kunnen we de driehoek cliënt, familielid en medewerker versterken? De dames van Muziek aan Tafel hebben zich verdiept in deze doelgroep en weten wat wel en wat niet ‘werkt’ op welk moment. Het heeft de voorkeur de optredens te continueren. De kwaliteit van deze optredens is hoog en onderscheidend van wat er tot nu toe wordt aangeboden en is daarom van toegevoegde waarde voor in ieder geval de groep mensen die tot nu toe minder bediend worden.”

MAT – een project van twee jaar
Inderdaad, een opvallend citaat uit een verslag van één van de (psychogeriatrische) voorzieningen, verspreid over Nederland, waar Muziek aan Tafel in een project van twee jaar van zich liet horen. We traden 80 keer op en bereikten zo 2.400 bewoners met dementie, 720 verzorgers en 720 familieleden, in totaal 3.840 mensen.

Het begon in het najaar 2017. Muziek aan Bed bestond toen nog uit vier cellisten. Drie organisaties bleken bereid een subsidie te verlenen waardoor MAB een nieuwe loot kon beginnen: Muziek aan Tafel (MAT). Optreden voor demente bewoners: een heel andere doelgroep in een heel andere setting dan een ziekenhuis. Toch verschilden de uitgangspunten niet wezenlijk van die van MAB: de cellisten spelen met z’n tweeën op één cello, alle muziek wordt uit het hoofd gespeeld, pas op het moment zelf wordt aangevoeld welke stukken er gespeeld worden. Na ieder optreden vindt een evaluatie plaats met de begeleiding, het project is een scholing voor zowel cellisten als instelling. Ons doel was om na twee jaar meer te weten hoe te spelen voor mensen met dementie.

Toen we begonnen hadden we enkele aannames: de kwaliteit van leven van ouderen met dementie wordt door ons optreden verbeterd; ouderen met dementie raken door ons optreden geactiveerd, hun stemming wordt positief beïnvloed of ze worden er juist (indien nodig) rustig van; de ouderen gaan door ons optreden communiceren met hun directe omgeving; door steeds in dezelfde huiska-mer te spelen, wordt er een duurzame band opgebouwd met bewoners en de medewerkers van de instelling. Dit levert meer feedback op.

Het project gaf geweldige impulsen aan onze eigen ontwikkeling. Eind 2019 telde onze organisatie een team van 12 cellisten met een mooie spreiding over het land. Er werden veertien nieuwe muziekarrangementen geschreven – van klassiek tot bekende meezingers. In 2020 kwam een videofilm over dit project tot stand, deze is onder aan dit artikel te bekijken.

MAT – we gaan verder
Nu het project voorbij is weten we dat live muziek veel impact heeft op demente bewoners. Er zijn grote resultaten als dansen, bewegen, zingen, klappen, dirigeren. Maar er zijn ook kleine, maar wel zichtbare effecten bij mensen die ver weg lijken te zijn zoals het bewegen van voeten of vingers. Er is veel behoefte aan klassieke muziek in de huiskamers, maar er wordt weinig aandacht aan besteed. De begeleiding weet nu meer van de muziekvoorkeur van haar bewoners. Muziek zorgt regelmatig voor verbinding tussen bewoners, er werd gedanst, gegrapt, gesproken als dat nog kon. Door muziek kwamen opeens heldere verhalen naar boven, vaak uit het verleden.
Zowel de zorginstellingen als de cellisten hebben het project als zeer succesvol ervaren. Doordat het twee jaar duurde konden de cellisten een band opbouwen met de bewoners, met de begeleiders en de organisatie van de instellingen.
We zijn onze subsidieverstrekkers meer dan erkentelijk dat zij ons hebben ondersteund. Het heeft ons werk verdiept. Alle cellisten hebben feeling gekregen met mensen met dementie. Ze hebben geleerd hoe contact kan worden gemaakt met mensen met verschillende vormen van dementie en in verschillende stadia van dementie.

Het project is beëindigd maar wij gaan verder. In 2019 vonden nieuwe instellingen ons. Er staan nu 17 gefinancierde MAT optredens in de agenda van 2020.
Dit artikel begon met een citaat: “In de praktijk blijkt dat de optredens van Muziek aan Tafel door alle mensen die ze bijwonen als heel bijzonder worden ervaren.” Dat zijn woorden die ons veel inspiratie geven. We vertrouwen er op dat we daardoor tot een nog verdere verdieping in ons werk komen.